:hkhoa Maandag 21 mei was het zover, de lang verwachte inspraakavond van het vierde kabinet Balkenende. Het was de afsluiting van een 100 dagen tournee door het land van onze bestuurders.
Ik was de gelukkige bezitter van een uitnodiging om mee te praten met één van de bestuurders over een goed ondernemersklimaat. Vol verwachting had ik mijn lijstje met verbeterpunten opgesteld en in het hoofd gepropt, maar het mocht niet baten. Één idee per persoon werd gegund om verder over te praten. Tja, en wat is dan je beste idee?
Gelukkig kwam ik snel genoeg bij zinnen om er toch iets uit te persen zoals “ondernemerschap is geen instrument om de economie mee te bevorderen“, maar dat bleek niet helemaal in het format te passen. Er moest namelijk een concreet idee uit de groep komen die de bestuurder later op de avond voor de televisiecamera kon presenteren als resultaat.
Mijn idee doet het niet zo goed op televisie. Werkelijk nadenken over wat we aan het doen zijn en waarom we reikhalzend kijken naar die ondernemers, die blijkbaar geen last hebben van terughoudendheid en angst, verkoopt niet zo goed. Dus werd het een idee over de verdeling van subsidies aan grote en kleine bedrijven. Voorgesteld werd om een vast percentage beschikbaar te stellen voor kleine bedrijven, zodat die niet altijd naast de subsidiepot grijpen. Dat verkoopt wel, toch?
Het is hetzelfde gebrek aan ondernemerschap (risicomijdend gedrag) dat ervoor zorgt dat deze avond werd vormgegeven als een mediaspektakel. Dat klinkt vreemd, want je zou juist zeggen dat ondernemers erg marktgericht denken en daardoor een grote verkooppresentatie houden en dat is wellicht ook zo. Maar het essentiële verschil is dat een ondernemer in veel gevallen niet gedreven wordt door angst en daardoor durft een echte dialoog aan te gaan met zijn omgeving. Hij heeft niet van tevoren alle kaders gezet (randvoorwaarden bepaald) en is daardoor in staat om open te staan voor nieuwe dingen en die te gebruiken voor zijn handelen. Hij hoeft daarom niet te doen alsof hij met zijn omgeving communiceert, want dat doet hij echt. Hij hoeft dan ook geen mediaspektakel op te zetten om de indruk te wekken dat hij communiceert.
De voorstelling die ik gisteravond heb mogen aanschouwen was een goed gepland programma waarvan de uitkomst vooraf vast stond. Die uitkomst was een goede presentatie op tv bij Knevel en Van de Brink. De inhoud deed er niet zoveel toe. Het is het zoveelste voorbeeld van een overheid die blijkbaar worstelt met de scheiding tussen de mensen en de bestuurders. Een scheiding die ze juist door dit gedrag in stand houdt. Het risico van een (of de angst voor een) slechte presentatie proberen ze te voorkomen door zoveel mogelijk met behulp van planning vast te stellen. Dat betekent stomweg dat er geen ruimte overblijft voor andere ideeën, maar daar ging het wel over, toch?
Massacommunicatie gebruiken om te beweren dat je persoonlijke communicatie pleegt werkt wel, maar vraagt een groot vertrouwen van de toeschouwers in de werkelijkheid van de televisiebeelden. Ik begrijp heel goed dat individuele interactie met alle leden van de bevolking wel een heel drukke agenda oplevert en dat hoeft ook helemaal niet. Er zijn nog vele varianten denkbaar waarin een overheid kan tonen dat zij zich bekommert over het wel en wee van de bevolking, maar deze vorm past veel te goed bij wat we gewend zijn en verandert daardoor niets. De oplossing ligt verscholen in de vraag waardoor de scheiding tussen mensen en bestuurders in stand wordt gehouden en niet in het tegendeel beweren.